Ode aan de Vlaamse kant

Dit artikel uit de krant De Standaard wil ik op mijn blog zetten, omdat ik zelf een tiental jaren heb kant geklost en rond mijn vijftigste een tweetal jaar naar de academie van Leuven ben geweest om er vrij- en modern kantwerk te leren maken. Al mijn werken liggen ondertussen opgeslagen in de kelder, want toen ik ziek werd, en ook de zorg voor mijn man te intens werd, ben ik ermee gestopt.

Het is een fascinerende ambacht en kunstvorm, en inderdaad op sterven na dood.

Eigen werk van tijdens de periode in de Kunstacademie van Leuven.

Een ode aan de kant maar met kanttekeningen

Belgische traanvormige trouwsluier in naald- en kloskant (detail), ca. 1860.

Met een expo in Moorsel wil ondernemer Fernand Huts Vlaamse kant bij de Unesco in de markt zetten als cultureel immaterieel erfgoed. Daarvoor zet hij Vlaamse meesters in als Rubens en Jordaens, maar ook oldtimers met kanten slipjes.

Met PiKant!, een overzicht van vijf eeuwen Vlaams kantwerk, zet Fernand Huts, de ceo van Katoen Natie, de schijnwerpers op zijn eigen kantcollectie. Zijn nieuwe expo in Moorsel, een landelijke deelgemeente van Aalst, put rijkelijk uit zijn kunstcollectie, The Phoebus Foundation, aangevuld met bruiklenen van privéverzamelaars en Vlaamse en Franse musea.

Maar de Antwerpse havenbaas heeft met PiKant! ook een internationale missie. Momenteel bereidt Kant in Vlaanderen vzw, de koepelorganisatie van de kant-erfgoedgemeenschap, met een aantal partners een dossier voor om Vlaamse kant door de Unesco als immaterieel cultureel erfgoed te laten erkennen. Huts wil mee aan de kar trekken. ‘Vlaamse kant moet werelderfgoed worden’, zei hij op een geanimeerde persconferentie. ‘Net zoals carnaval Aalst.’

In het Gentse Caermersklooster organiseerde Huts eerder al Voor God en geld, over de bloeitijd in de Zuidelijke Nederlanden, en Oer, een expo over Vlaamse kunst tussen 1880 en 1930. Vossen was dan weer een culturele fietstocht in het Waasland rond het verhaal van Reynaert de vos.

Vest in Brugse duchessekant, ca. 1890 -1900. The Phoebus Foundation

Voor Oer werkte Huts samen met Herman De Bode, voormalig kabinetschef van gewezen N-VA-vicepremier Jan Jambon en tevens verzamelaar van Vlaamse expressionisten van het interbellum. Deze keer trok Huts een heel blik bevriende ondernemers open die samen hun schouders onder de tentoonstellingzetten. Greet Van de Velde van lingeriebedrijf Van de Velde in Schellebelle leverde flink wat korsetten en lingeriesetjes uit het archief van haar familie. Jan Pieter De Nul, ceo van baggeraar Jan De Nul Group, bouwde onder meer de tentoonstellingsshop. ‘Bingokoning’ Willy Michiels, die ooit eigenaar was van enkele kantwinkels in Brugge en zelf een kleine collectie kant heeft, leent zijn Waterkasteel in Moorsel uit als belangrijkste locatie voor de expo. Opnieuw is er ook een samenwerking met Koeken Troef!. Het productiehuis van Bart De Pauw werkte voor PiKant een zoektocht voor gezinnen uit.

Rubens

Kant ontstond begin zestiende eeuw in Vlaanderen omdat de hygiënische normen verschoven. Dat mensen op hun hygiëne letten, bewezen ze door de witheid van hun onderhemd. Dat onderhemd kwam steeds vaker van onder de bovenkleding piepen en werd versierd, vaak met kant. Zo groeide kant uit tot een statussymbool dat alleen was weggelegd voor de rijken.

Die rijkdom blijkt uit opulente doopkleedjes en statige avondjurken in kant maar ook uit prachtige waaiers en parasols. Tragisch zijn de kanten trouwjurken: het merendeel ervan is nog steeds in uitstekende vorm omdat ze niet gedragen werden. Eén bruid kon de jurk niet meer betalen.

‘Tussen aarde en hemel’, 2014-2015. Marjolaine Salvador Morel

Er vallen nog veel fijne weetjes te rapen in PiKant!. We leren dat de molensteenkragen van de zestiende en begin zeventiende eeuw werden gesteven met tarwe, een ander luxeproduct uit die tijd. Doopkleden werden vaak gemaakt van de trouwjurk van de moeder, zodat haar onschuld erfelijk zou zijn. We zien ook een bruidsschat van de dochter van een markiezin: chique negentiende-eeuwse dames droegen blijkbaar slipjes mét kant maar zonder kruis.

Een hoogtepunt in de expo is een portret van Jacob Jordaens van zijn dochter, die uitgedost is als herderinnetje. De parels, de struisvogelveer en de peperdure kant die ze draagt, verraden dat ze geen boerenmeisje was, maar van rijke komaf. Het briljante penseel van die andere Vlaamse meester, Peter Paul Rubens, blijkt ook uit de manier waarop hij de indrukwekkende kanten kraag van de hertog Albrecht schilderde.

Vervelende waarheden

Het chauvinisme dat de vorige tentoonstellingen van Huts typeerde, is ook in PiKant onmiskenbaar aanwezig. De boodschap is uiteraard dat we trots moeten zijn op Vlaamse kant, maar er worden gelukkige ook kritische kanttekeningen gemaakt.

Avondjurk in zijde en kant uit 1994. Yves Saint Laurent

De vele anonieme vrouwen die van de zestiende tot de negentiende eeuw peperdure handgemaakte kant leverden voor de bourgeoisie en adel, deden dat immers voor een appel en ei. Ze kregen hun patronen van de ‘kantmadam’, maar die was zo sluw dat ze hen maar delen gaf. Zo hadden de vrouwen nooit een overzicht van wat ze aan het maken waren en konden ze zich moeilijker losweken van het systeem dat hen uitbuitte.

Die vervelende waarheid achter kostbaar kant wordt evenzeer belicht in de expo. Bovendien wordt er een parallel getrokken met de huidige modewereld, waar goedkope arbeidskrachten aan de andere kant van de wereld in erbarmelijke omstandigheden spullen voor westerse fashionista’s maken.

Nog een vervelende waarheid: handgemaakte kant is in Vlaanderen op sterven na dood – alleen hobbyisten wagen zich er nog aan, of kunstenaars. Maar ook de machinaal gemaakte kant in Europa wordt bedreigd. Van de Velde, het bedrijf achter lingeriemerken Andres Sarda, Marie Jo en Prima Donna, haalt de kant waarmee zijn beha’s en slipjes worden gemaakt, vooral uit kantfabrieken in Noord-Frankrijk. Maar die kreunen onder de concurrentie van goedkope Chinese kant.

Oldtimers

Portret van een kind met rammelaar, 17de eeuw.

Het siert Huts dat hij een zo’n breed mogelijk publiek wil aanspreken met een onderwerp dat niet bepaald hip is. Maar in de zaal waar hedendaagse mode met kant wordt getoond, gaat PiKant wel even uit de bocht om zijn waren aan de man te brengen. In een vijftal oldtimers, uit de collectie van Willy Michiels, liggen kanten slipjes en beha’s op de zetels. Pikant? Eerder smakeloos.

Weg van het Waterkasteel, in de Sint-Martinuskerk en de Sint-Gudula-kapel van Moorsel, laten hedendaagse kantkunstenaars zien dat kant ook vandaag nog artistiek interessant kan zijn. De Belg Maarten Vanden Eynde, een van de weinige mannelijke kunstenaars die met kant werkt, kantkloste onder meer Little Boy, de kernbom die de VS boven de Japanse stad Hiroshima liet ontploffen. Zo toont PiKant dat kant ook gruwelijk kan zijn – en niet alleen een verleidelijk setje in een etalage of een toeristenval in Brugge.

PiKant! loopt van 30 mei tot en met 30 september in het Waterkasteel in Moorsel.

Kantwerksters aan het werk voor een hoeve, ca. 1900.

Ikzelf in de tuin en tijdens een activiteit waarin ik kinderen liet kennis maken met de techniek van het kantklossen.

Eierkoeken bakken

Vroeger, op ’t school, in ’t Kasteeltje, kregen we tijdens het jaarlijkse Sinterklaasfeest, eierkoeken van bij bakker Danhieux in Overijse, met warme chocolademelk. De eierkoeken worden trouwens nog altijd gemaakt bij de bakker en wel naar het aloude recept van de grootouders.

Nu heb ik toevallig gisteren op een Hollandse website een recept gevonden, en ga ik ze zelf ook eens proberen maken.

Recept voor een 20-tal eierkoeken

Bakken in de oven op 200 graden.

4 eieren een dik kwartier mixen op hoogste stand.

250 gram  basterdsuiker (bruine suiker) bijvoegen en nogmaals 10 minuten mixen.

Zeef 250 gram zelfrijzend bakmeel en voeg toe (niet mixen!)

Schep 6 scheppen op de bakplaat en het bakpapier en laat een 5-tal minuten bakken. Opgepast want het bakken gebeurt heel snel, dus bij de oven blijven!

Er rest mij nog alleen warme chocolademelk te maken en het is feest!

Toen de Vosdelle een hel was

Een krantenartikel uit de oude doos. Dag op dag zeven jaar geleden.

De Hel van Hoeilaart – 29 mei 2012

Sinds een goed jaar is de Vosdellestraat te Hoeilaart verworden tot de “Voshelle”, en deze week kreeg ik een bericht van Tucrail/Infrabel in mijn mailbox dat de werken in de Vosdellestraat met een jaar verlengd worden. Ik citeer het bericht letterlijk:

“Hierbij wil ik u nogmaals informeren over de verdere detailplanning voor de werken aan de Vosdellestraat:
• Momenteel zijn we bezig met de bouw van de uitkraging aan de spoorwegplaat. Er zal om de 14 dagen een moot gewapend en gebetonneerd worden.
• Tegen eind mei zal de onderste berlinerwand volledig verwijderd worden. De werfpiste blijft echter een belangrijke toegang voor de aanvoer van materialen. Via deze weg zullen de perronelementen en gietasfalt voor de realisatie van de bedding aangevoerd worden.
• Op 28 juni zal de opening tussen de bestaande brug en de nieuwe constructie dicht gelegd worden door middel van een ‘trogdek’, dit is een geprefabriceerde betonnen bak die op de reeds gerealiseerd steunen geplaatst wordt, door middel van een montagekraan. Ten gevolge van deze werken zal de A. Vanlaethemstraat afgesloten zijn op 27, 28 en 29 juni.
• De aannemer is in bouwverlof van 9 tem 27 juli.
• Vanaf begin augustus starten we dan met de vernieuwing van de perrons. De aanvoer van materialen zal ook hier gedeeltelijk via de Vosdellestraat gebeuren.
• Gelet op deze werkzaamheden wordt de vernieuwing van de Vosdellestraat pas uitgevoerd (in tegenstelling tot wat vorige keer gezegd werd), na de vernieuwing van de perrons. Wij voorzien de heraanleg van de wegenis in de periode februari – maart.”

In vorige mededelingen werd ons echter meegedeeld dat onze straat deze zomer nog heraangelegd zou worden. Dit bericht ontvingen wij immers op 26 oktober 2011 van Tucrail/Infrabel:

“Via deze weg wil ik jullie informeren over de planning van de werken in de Vosdellestraat voor de komende weken:
– Momenteel zijn we bezig met de laatste fase van de grondwerken. Er worden nog grondkerende plaatjes tegen het spoor geplaatst en het werkplatform tussen de stalen wanden wordt met nog 1 meter verlaagd. De afgegraven gronden worden afgevoerd naar de stockageplaats aan de C. Coppensstraat. Hiervoor zal er een toegangshelling worden aangelegd thv het kruispunt Vosdellestraat – C. Coppensstraat.
– Ook zijn we reeds gestart met het maken van de pijlers met behulp van beschoeide sleuven. Deze zandgronden worden onmiddellijk afgevoerd. Van zodra deze grondwerken zijn afgerond (tegen eind november) zal de ergste hinder met betrekking tot het bevuilen van de straat geleden zijn.
– Vanaf eind november starten we dan met het ter plaatse maken van de steunbalk en de vloerplaat voor de nieuwe spoorwegbedding. Hiervoor wordt een houten structuur gemaakt, waarin de wapening geplaatst wordt en vervolgens wordt hier beton in gestort. Volgens de planning dient er wekelijks één moot van 21 meter gebetonneerd te worden. Dit houdt in dat er 1 dag per week grotere hinder zal zijn omwille van de constante aanvoer van betonmixers (10-tal op één dag). Het gebruikte materiaal (bekistingspanelen, ijzer, …) wordt maximaal gestockeerd in de zone van de afgebroken woning nr. 35.
– Het wapenen en betonneren van de steunbalken en vloerplaten zal duren tot eind maart, begin april. In deze periode zal de Vosdellestraat onderbroken blijven.
– Als de vloerplaat af is zal gestart worden met de opkuis van de werfzone en de heraanleg van de straat.”

Waarom de planning van de werken veranderd is, en waarom dit allemaal moet gebeuren langs de Vosdellestraat, en welke verdere impact dat zal hebben op ons dagelijks leven, daar hebben wij het raden naar.

Het enige wat we weten is dat we nog een jaar langer in en met het stof, lawaai, stank, nachtwerken, ondergelopen kelders, ontoegankelijke straat, vernielde tuinen, vuile en beschadigde wagens… zullen zitten.

In de hel zit je voor eeuwig, hopelijk is dat voor de bewoners van de Vosdellestraat niet het geval.

Micheline Baetens, Vosdellestraat 37, 1560 Hoeilaart

De werken in de Vosdelle zijn gestart in 2011 en in 2014 werd de straat heraangelegd, en konden de buurtbewoners ZELF beginnen met het herstellen van de schade, aangericht door de GEN-werken.

We hebben het overleefd, maar het GEN is nog lang niet afgewerkt, en de werken ook nog lang niet verwerkt bij iedereen.

Zoals met alles wat je overkomt moet je het heft in eigen handen nemen, want anders geraken de problemen nooit opgelost. Verwacht geen billijkheid van de anderen, in dit geval de NMBS en de overheid, want dan blijf je gefrustreerd voor de rest van je leven.

De paarse periode

Ik kan mij voorstellen dat iedereen mijn gezaag en gestoef over mijn tuin beu is en ook graag wat anders zou willen horen, maar mijn wereld is nu eenmaal niet zo groot en het kan toch ook niet altijd over de verkiezingen en over politiek gaan, nietwaar?!

Grote avonturen zijn voor grote mensen, en ik ben maar een simpel duif die het graag kort bij huis houdt, en altijd weerkeert naar haar hok. Dus toch nog maar eens een paar foto’s van die tuin waarin dat hok staat.

Net zoals schilders als Picasso en Van Gogh hun blauwe of roze periode hadden, lijkt mijn tuin na de gele periode momenteel zijn paarse periode te hebben. Mijn lievelingskleur bovendien en het staat de bloemen prachtig!

De besten hebben gewonnen

‘Het begint met onrust. Het gevoel dat er iets niet klopt, dat tref je meestal aan bij hypergevoelige mensen, bij bijna zieken, of bij zieken. Daarom zijn zieken heel belangrijk voor een samenleving; een samenleving van gezonde mensen is verloren want ze heeft geen gevoel. En een van deze onrustige mensen was mijn vader. Hij zei in de jaren vijftig als boer dat hij voor zijn land geen kunstmest wilde gebruiken. Ook al zou het daarmee de extra opbrengst van tarwe mislopen. In het dorp zei men dat hij gek was. Tegenwoordig zeggen ze: wat een slimme man was hij, zo vroeg al, de eerste groene landbouwer.

Die onrust, die aanzet tot denken, heb ik van hem geërfd. Zelf nadenken en niet zomaar de Zeitgeist volgen.’ (Dixit: Wilhelm Schmid, filosoof)

Het waren verkiezingen vandaag, maar ik ben niet gaan stemmen, ik had er geen zin in, en bovendien geraak ik niet eens tot in het dorp, want hier is geen openbaar vervoer.

https://doorbraak.be/blanco-kiezers-grootste-partij/?fbclid=IwAR2b_5DUCnS7SyU59Dul4ZpPp8NdKc5SY7gMQGyQ16ucHRP8fZHlFK2xPzY

Bovendien heb ik steeds meer en meer het gevoel dat het allemaal een zottekesspel is, waar een mens zijn tijd in steekt, maar het nog voordelen of nadelen heeft of je nu al dan niet gaat stemmen. En vermits elke stem die niet uitgebracht wordt naar de overwinnaar gaat, en dat dit keer weerom de N-VA is, ben ik dik tevreden dat ik thuis gebleven ben.

De besten hebben gewonnen, al hebben ze dan wel een beetje verloren, en dan vooral aan extreem rechts, ze blijven toch aan de macht.

Ik volg het wel, maar mij laten verplichten tot iets, dat is te veel gevraagd, omdat het geen verschil maakt. Er is al genoeg onzin waarin ik mijn tijd gestoken heb, en dus verloren moeite was. Laat mij maar rustig mijn zin doen, de wereld draait toch al vierkant!

Dat vest

Eerst heb ik mij
een kogelvrij vest gebreid
van sarcasme en cynische.

De slagen kwamen nog
heel hard aan
maar gingen niet meer
door het lijf.

Nadien haakte ik
een brede boord relativiteit,
afgewerkt
met humor en mededogen.

Tenslotte trok ik
dat vest weer uit
en gaf mij bloot.

Micheline Baetens – 27.05.2018