Heeft u nog een échte hobby?
Wanneer vrijetijdsbesteding een opdracht wordt
De Morgen – 08-09-18 – Katrin Swartenbroux
De vrijetijdsbesteding die geheel vrijblijvend en puur voor het plezier uitgevoerd wordt lijkt vandaag even noodzakelijk al ze zeldzaam is. Hobby. Het woord dat u zoekt is hobby. Ja, wij waren het ook even uit het oog verloren.
New Year, New Me. Het kan me niet schelen wat de kalendermaffia ons probeert wijs te maken; na meer dan de helft van mijn leven op de schoolbanken te hebben doorgebracht, begint een nieuw jaar en de daarmee gepaard gaande goede voornemens voor mij nog steeds op 1 september. Zo komt het dat ik op een dode dinsdagavond met een glas rode wijn en een pulserende existentiële crisis mijn halve vriendenkring sms met de vraag of ik meer een tarotkaartenpersoon dan wel een reformerpilatestype ben.
Kungu-les
Ik ben op zoek naar een hobby. Dringend. Het is wellicht de meest dwingende taak op mijn to-dolijst, aangeduid met ster én uitroepteken, een codering die overblijft van de periode waarin ik dacht dat “een bullet journal mijn nieuwe ding zou worden”. Helaas. Ik staar nog steeds in de leegte – niet zozeer in mijn agenda, maar veeleer in mijn persoonlijkheid. Om het eat-sleep-work-vloek op de afwas-repeat-ritme te doorbreken heb ik nochtans al veel geprobeerd. Ik ben ooit iedere week naar een luguber deel van Antwerpen gefietst om er kungfu-les te krijgen van een angstaanjagend kranige tachtiger die enkel Chinees sprak, gewoon omdat ik het wel interessant vond om het te laten vallen tijdens gesprekken. “Nee, op donderdagen kan ik niet, zweefvliegtuigles, weet je wel.”
Ik wil dolgraag de persoon zijn die na een macrobiotisch etentje (“passieprojectje van me”) haar gasten een zelfgedraaide bowl mee naar huis kan geven, maar de keramieklessen in alle grote provinciesteden zijn permanent volgeboekt. Blijkbaar zitten veel mensen met hetzelfde idee.
Innerlijke rust
“Een hobby is haast een statussymbool geworden”, weet professor ontwikkelingspsychologie Maarten Vansteenkiste. “Wie anno 2018 naast zijn drukke job en eventueel een gezin nog tijd weet vrij te maken voor een hobby heeft het gemaakt. Maar dan streef je natuurlijk aan de kerndoelstelling van de hobby voorbij.” Volgens de professor is een hobby voornamelijk een activiteit waar we plezier en energie uit halen en waarin we innerlijke rust kunnen vinden.
Het klinkt haast frivool, iets doen enkel omdat je het leuk vindt, niet omdat je er op een of andere manier persoonlijk gewin uit kan halen. Het is een stelling die Brigid Schulte, Amerikaans directeur van het Better Life Lab, onderschrijft in haar boek Overwhelmed: Work, Love, and Play When No One Has the Time. “We leven in een prestatiegerichte maatschappij die ons leert dat ons hoofddoel produceren is”, aldus Schulte in The New York Times. “Waarom zouden we de gitaar vastnemen wanneer we geen ambitie hebben om er ooit mee op een podium te staan? Waarom iets maken als we niet van plan zijn het te verkopen? Men lijkt overtuigd van het idee dat je tijd enkel waardevol kan spenderen wanneer het je iets oplevert: een persoonlijk record, aanzien op sociale media, een gespijsde bankrekening.”
“Is dat een trend? Ik dacht dat dat individueel was!”, reageert Sander. “Telkens als ik begin aan iets compleet los en vrijblijvends, loopt dat binnen de kortste keren uit de hand en wordt het prestatiegericht zodat ik mijn hobby kwijt ben.”
De dertiger haalt het voorbeeld aan van hoe hij – ironisch genoeg – tijdens zijn herstelperiode van een burn-out op een beginnersset voor linodrukken gestoten is. Toen hij zijn meest geslaagde creaties online deelde, vroegen steeds meer mensen of ze er eentje konden bestellen, en kreeg hij plots ook opdrachten binnen. “Het was tof dat anderen er enthousiast over waren, maar het werd een zoveelste verplichting. Ik ging mezelf ook strenger beoordelen en werd kwaad wanneer er niet genoeg inspiratie kwam. Van een hobby was er toen niet echt sprake meer.”
Side hustle
Gespijsd door de misleidende dooddoener ‘maak van je passie je beroep en je werkt geen dag in je leven’ lijkt het een droom om dag in dag uit met je hobby bezig te zijn. Dat is het vaak ook, maar het komt soms met een prijs die niet altijd geëvenaard wordt door het bedrag dat maandelijks op je rekening gestort wordt. Het is om die reden dat S. (33) de journalistiek vaarwel zei. “Mijn pen was altijd mijn uitlaatklep: ik schreef kortverhalen, hield een dagboek bij en deed voor mijn plezier mee aan poëziewedstrijden. Toen ik mocht beginnen bij een tijdschrift, en schrijver als beroep werd, was dat aanvankelijk fantastisch, maar ik merkte al snel dat ik er geen plezier meer uit haalde. Dat ik enkel nog bezig was met mijn job, en dat zelfs de kleine schrijfopdrachtjes die ik voor mezelf deed me aan werken deden denken. Daar kon ik niet mee leven”, motiveert ze haar carrièreswitch.
Yasmina (26) ziet voorlopig geen graten in haar zogenaamde side hustle. “Ik werk fulltime in de communicatie, maar kan mijn creatieve ei kwijt in het maken van juwelen. Ik verkoop die via een Facebook-groep, maar het voelt niet als een job. Nog niet. Ik vind het gewoon leuk dat ik een extra spaarcentje overhoud aan een hobby, en dat mensen mijn creaties mooi vinden.”
“Op zich is het geen probleem om van je hobby je beroep te maken, zolang je die activiteit dan ook niet meer ziet als hobby, en je je ontspanning elders haalt”, weet loopbaancoach Els Deboutte, die met haar bedrijf Make Me Fly! onder meer mensen met een burn-out weer richting een gezonde work-life-balans gidst.
Dodentocht
Maar hoe ontspannend ervaren we onze ontspanning nog? Wanneer ik door mijn socialemediakanalen scrol breekt het zweet me uit, alsof ik, en niet Elise, net 24 kilometer gelopen heb in een betere tijd dan vorige week. Al moet ik niet veel zeggen. De zeldzame keren dat ik mijn Nikes uit sportieve motieven aanbind, worden ook gedeeld in mijn Instagram Stories. Heb je immers wel écht gesport wanneer je followers geen boemerang van je hevig rondmaaiende voeten hebben gezien? Illustrator Eva Mouton uitte op Twitter al haar ongenoegen. “Je kan geen yoga meer doen zonder op een bepaald moment voor je yogadiploma te gaan, lopen kan niet meer zonder te trainen voor een fakking marathon. Wandelen? Nee, ik doe de dodentocht en moet daarna vijf maanden naar de kinesist om mijn geblesseerde heup weer in de kom te krijgen.”
Zelfs activiteiten die doorgaans niet competitief van aard zijn worden plots prestatiegericht. We smijten onze zeefdrukresultaten op Etsy en moestuinoogst op Facebook. We delen welke boeken we hebben gelezen, hoeveel boeken we al hebben gelezen en hoeveel boeken we plannen voor het einde van het jaar te lezen alsof het wedstrijdgehalte en niet de woordenschat primeert. “Herkenbaar”, beaamt Stavros (26). “Ik lees heel graag, maar ik slaag er niet in het circuit uit te zetten dat er ergens ook een opdracht van maakt. ‘Nog X bladzijden’, ‘Als dit uit is kan ik eindelijk dat boek lezen’, ‘Oh ik heb de laatste Murakami nog niet gelezen’, enzovoort. Vermoeiend”, zucht hij.
Ook Jeroen (31) geeft toe dat er altijd wel een dwingend aspect is. “Ik verzamel bijvoorbeeld platen en retrogames als hobby, maar ook daar geldt: gotta catch ’em all!”
Uitlaatklep
Telt zwemmen nog als hobby als je het aantal baantjes bijhoudt? Is een stickerboek of muntencollectie geen goede uitlaatklep als je ernaar streeft je verzameling compleet te krijgen? Kan een hobby ontspannend én prestatiegericht zijn? “Uiteraard”, zegt professor Vansteenkiste. “Plezier is een intrinsieke motivator, maar er spelen nog heel wat andere factoren mee. Jezelf een doel stellen kan ervoor zorgen dat je je hobby langer volhoudt, wat op zich een positieve invloed is. Je moet je gewoon altijd afvragen waarom je iets doet: train je voor de Ten Miles omdat het je een toffe race lijkt en omdat je lopen plezierig vindt, of train je omdat je wil kunnen zeggen dat je de Ten Miles gelopen hebt?”, aldus Vansteenkiste.
Ook Deboutte hamert op het plezier. “Je kan perfect een hobby uitoefenen die heel competitief en prestatiegericht is, zoals sporten, maar je houding is belangrijk. Wanneer je jezelf naar elke training moet slepen is het redelijk waarschijnlijk dat je het niet meer leuk vindt en dat je er dus ook geen ontspanning uit haalt.”
“Een hobby moet je energie geven, geen energie kosten”, voegt Vansteenkiste daar nog aan toe.
“Ik vind het eigenlijk frappant dat je me belt met de mededeling dat je een hobby móét hebben”, lacht Deboutte. “Moet dat? Wie zegt dat? Wanneer een hobby een verplichting wordt, dan doet die meer kwaad dan goed. Als jij rust en voldoening haalt uit een hele avond in je zetel liggen met de kat op je buik, doe dat dan in godesnaam. We moeten al zoveel.”
Genoteerd.
Niets doen
Niets doen
Gewoon door het raam kijken
Hoe af en toe een mus
Van de ene tak
Op de andere springt
En beseffen
Hoe zalig stilte kan zijn.
Micheline Baetens – 08.09.2018