Traagheid is altijd nuttig

Traagheid is altijd nuttig

De Standaard – Johan Braeckman – 17.08.2019

‘Lui zijn betekent dat ik de traagheid bewust toelaat waar het kan. Wanneer ik een maaltijd klaarmaak, kan ik een diepgevroren hap in de magnetron stoppen, of naar verschillende winkels wandelen om de juiste groenten te vinden. Ik kan de planten snoeien met een snoeimes in plaats van met een elektrische schaar. Iemand een handgeschreven brief opsturen in plaats van hem of haar te bellen.’

‘Het onderscheid tussen luiheid, lummelen en traagheid is niet makkelijk te maken. Lui zijn wil zeggen dat je op een bank in het park gaat zitten en de tijd voorbij laat kruipen, zonder een doel voor ogen, zonder dat je efficiënt of nuttig bezig hoeft te zijn.
Lummelen kan tot creativiteit leiden, misschien vooral in de kunst en de wetenschap.’

‘Luiheid krijgt een lummelend karakter wanneer ik cognitief bezig ben. Zo lees ik graag dikke boeken die thematisch ver af staan van de onderwerpen waarmee ik me professioneel bezighoud. Dat betekent dat ik niet elke mogelijke studie lees die ik strikt genomen zou moeten kennen, maar door meer afstand te nemen en kennis op te doen over uiteenlopende onderwerpen, ga ik creatiever, minder vakspecialistisch nadenken.’

‘Dat lijkt allemaal simpel, maar het is lastig om het in het dagelijkse leven in te bouwen. Stel, ik bereid een lezing voor. Dat kan heel direct en efficiënt gebeuren, als ik me aan duidelijke vragen houd. Maar ik kan ook lummelend tewerkgaan: een tekst brengt me bij een ander boek, wat dan weer tot een urenlange zoektocht op het internet leidt. Tussendoor bel ik enkele mensen op om hen iets te vragen over het onderwerp van mijn lezing, maar de gesprekken gaan al snel over van alles en nog wat. Dat kost allemaal tijd en het lijkt niet erg efficiënt, maar het levert waarschijnlijk een betere lezing op.’

‘Zou ik luier willen zijn? Jazeker, maar er zijn voortdurend tegenwerkende krachten, in het bijzonder mensen die me aan het werk willen krijgen. We zijn de voorbije decennia steeds sneller gaan leven, ook letterlijk. We stappen bijvoorbeeld sneller doorheen winkelstraten dan vroeger, de kunst van het flaneren dreigt teloor te gaan. We slapen met zijn allen ook minder, en slechter.’

‘Traagheid inbouwen in dagelijkse bezigheden – slapen, lezen, koken, eten, praten – zorgt voor meer kwaliteit en duurzaamheid, en voor minder stress en alles wat daaraan is gerelateerd.’

‘Meer luiheid inbouwen, betekent fundamenteel op een grondige wijze nadenken over wat meer of minder belangrijk is in het leven. Het is, kortom, een vorm van levenskunst. Ik kan vanavond aan een publicatie werken, want daarvan zijn er in mijn beroepswereld blijkbaar nooit genoeg. Of ik kan bij mijn moeder op bezoek gaan of bij een vriendin die ernstig ziek is. Wat telt het meest op lange termijn?’

‘Het is natuurlijk geen kwestie van het een of het ander, maar het inbouwen van luiheid verbetert je relativeringsvermogen en doet je beter nadenken over prioriteiten. Luiheid kan dus utilitair zijn. Je kunt je zelfs afvragen of ze ooit niet-utilitair kan zijn. Afstand nemen, vertragen en tijd nemen voor reflectie is automatisch nuttig.’

‘Lui zijn, puur om het lui zijn zelf, is moeilijk, net omdat er nu eenmaal veel positieve neveneffecten uit voortkomen. Lui durven te zijn, betekent uiteindelijk dit: het opnemen van meer autonomie.’

Johan Braeckman

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *