Mocht ik de moeder of grootmoeder van Greta Thunberg zijn, ik zou me zeer veel zorgen maken
De Morgen – Tessa Vermeiren – 25.09.2019
Tessa Vermeiren is journalist met rust.
Is ze een kind? Is ze een opgroeiende vrouw? Greta Thunberg is klein, ze ziet er erg fragiel uit. Greta’s boze stem en haar boodschap lijken echter vanuit een bron buiten haarzelf te komen. Haar betoog overstijgt het kind dat ze nog lijkt. Ze weet zich beladen met een ‘missie’: de wereld redden. Ze is ervan overtuigd dat we zonder haar kruistocht ten onder gaan.
Als ze kon, zou ze met haar blik Trump neersabelen als hij haar passeert in de wandelgangen van het gebouw van de Verenigde Naties, ze kapittelt de verzamelde wereldleiders met schelle stem in New York. Daartoe geïnviteerd door de secretaris van de Verenigde Naties, die haar verontwaardiging nuttig vindt om een dringende agenda nog meer urgentie te geven.
Onmiskenbaar is Greta Thunberg een mediafenomeen, een symbool dat door velen ook gretig wordt gebruikt in de strijd om bewustwording over de alarmerende fase waarin we ons bevinden in de evolutie van onze planeet. Die strijd is echter veel groter dan zij zelf kan zijn met haar 16, bijna 17 jaar.
Jonge vrouwen met een dwingende missie zijn er meer geweest in de geschiedenis. Ze groeiden uit tot symbolen en werden als dusdanig vereerd. Maar ze zijn ook aan hun missie ten onder gegaan.
Jeanne d’Arc
In de Franse middeleeuwen was Jeanne d’Arc (1412-1431) zo’n symbool. Vorsten kregen wel vaker ‘goddelijke boodschappen’ via volksmensen. In dit geval kwamen Jeanne en haar boodschap de Dauphin goed uit. Dappere Jeanne, was heel waarschijnlijk niet de stratege die men van haar gemaakt heeft, maar eerder een soort vertrouwen wekkende goddelijke banier, ze stelde de troepen gerust en vuurde hen aan in gevechten.
Voltaire noemde haar een paar eeuwen later ongenadig een ‘idiote’. Desalniettemin werd Jeanne eeuwen nadien een Frans nationalistische symbool.
Van hetzelfde kaliber was Catharina van Siena (1347-1380), een mystica die het als haar opdracht zag de Paus weer van Avignon naar Rome te jagen. Ze kon heel kwaad worden en met haar ‘Voglio’, ik wil het, iedereen doen buigen.
Als zevenjarige was ze al geobsedeerd door het lijden van Christus. Van haar dertiende tot haar negentiende leefde ze als kluizenaar in een bezemkast. Ze correspondeerde met kerkelijke en wereldlijke gezaghebbers over haar visie op de wereld. In 1376 reisde ze naar Avignon, waar ze Paus Gregorius XI door haar donderpreken zo ver kreeg dat hij naar Rome trok.
De grens tussen vermeende heiligheid (mystiek) en hysterie is zeer dun. Lara Fritzsche, een Duitse psychologe en journaliste, die rond dit thema uitvoerig onderzoek deed noemde Jeanne en Catharina ‘Hungerkünstlerinnen’. Met hun hongeren wilden ze bewijzen dat ze niets met de vreselijke echte wereld te maken wilden hebben, dat ze die alleen zouden aanvaarden als ze hem konden veranderen. Ze hadden allebei een ‘dwingende’ missie van hun god gekregen en wilden die te allen prijs verwezenlijken. Ze stierven beiden jong, de ene op de brandstapel, de andere verzwakt door haar hongerkuren en haar ‘mystieke’ ervaringen.
Dat de vergelijking met Jeanne en Catharina niet helemaal opgaat mag ik hopen, we leven niet in de duistere middeleeuwen. Maar het ‘redden’ van een land, een paus, het klimaat, het blijven veel te zware taken om op je schouders te nemen als je zo jong bent. De dreiging er zelf onder te bezwijken, terwijl de omstanders je toejuichen, is bijzonder groot.
Het verbijstert mij hoe de adulatie voor zo’n jong meisje als Greta Thunberg de wereld in haar greep heeft. Dat velen in haar voetspoor meelopen om alarm te slaan voor de teloorgang van het klimaat is begrijpelijk en overgaan tot actie is noodzakelijk.
Maar het is verbazingwekkend dat de aanbidding zo ver gaat, dat kritische bijgedachten niet meer getolereerd worden, niet meer geopperd mogen worden.
Zelfkastijding
De geur van heiligheid die rond dit meisje hangt. De zelfkastijding van dit kind dat een jaar niet meer naar school gaat, de wereld afreist op een niet comfortabele manier. De woede, maar ook de angst en pijn in haar ogen wanneer ze met vertrokken gelaat iedereen kastijdt. De onechtheid ook van al dat daverende applaus in de cenakels van de macht waar ze wordt uitgenodigd. Dat alles stemt tot nadenken.
Wat doet dat allemaal met de persoon Greta Thunberg? Ik ben er nogal zeker van dat ze niet ‘geniet’ van de roem maar dat ze er onder lijdt, evenveel en misschien zelfs nog meer dan onder haar scherpe bewustzijn van wat er misloopt met de wereld.
Zij heeft het op zich genomen om voor de wereld te zorgen, maar wie zorgt voor Greta Thunberg? Behalve wanneer ze omringd wordt door leeftijdsgenoten, valt me altijd haar fysieke eenzaamheid op, alsof ze rondwandelt in een onzichtbare glazen kooi.
Zoals iemand op FB al schreef ‘mocht ik haar moeder of haar grootmoeder zijn, ik zou mij zeer veel zorgen maken’.
Tessa Vermeiren