Claes Bang speelt de curator van een prestigieus museum in Stockholm die uitpakt met een nieuwe installatie: ‘The Square’ is letterlijk een vierkant op de grond, waarin mensen kunnen staan en alleen maar altruïstische dingen mogen doen. Alleen is hij er met zijn gedachten niet bij omdat zijn gsm is gestolen.

Östlund spot met het milieu waarvan hij zelf deel uitmaakt, in een afstandelijk geregistreerde opeenvolging van scènes, waaronder de meest trieste onenightstand ooit. En een werkelijk onvergetelijke finale, waarin een acteur plots een aap begint uit te beelden, midden in een chique soirée. De moraal: zelfs kunst met een grote K kan je niet helpen als je rondloopt met een leegte in je ziel.

Een op en top surrealistisch meesterwerk waarin Östlund (‘Turist’) gretig de draak steekt met het politiek correcte kunstwereldje en het decadente circus daarrónd. Verdiende winnaar van de Gouden Palm.

The Square won verrassend de Gouden Palm in Cannes en zal ook de Zweedse inzending zijn voor de Oscars. Zweeds regisseur Ruben östlund (Turist) is een meester in de sociale gêne en het subtiel afbrokkelen van het imago van herkenbare personages. Door het briljante script is het verhaal van de geliefde Christian die langzaam wegzakt in een moreel moeras pijnlijk ongemakkelijk, maar ook een verfrissende spiegel van onze eigen vooroordelen. En met de meest gedenkwaardige scène van het filmjaar 2017 is The Square een absolute must-see.

Ondanks het feit dat ik bijna mijn halve leven vrijwilligerswerk heb gedaan heb ik het , net als de filosofe Ayn Rand niet zo voor altruïsme, en zou er zeker niet graag afhankelijk van zijn.

Ayn Rand: Altruïsme betekent dat de mens geen recht heeft om te bestaan voor zichzelf, dat dienst voor anderen de enige rechtvaardiging is van zijn bestaan en dat zelf-opoffering zijn hoogste morele plicht, deugd en waarde is.
Dit heeft niets te maken met vriendelijkheid, goodwill, respect, weldadigheid.
Niet het geven van een aalmoes aan een bedelaar is essentieel. Essentieel is of je zelf wel of niet het recht hebt om te bestaan zonder hem die aalmoes te geven.
Ayn Rand, geboren als Али́са Зино́вьевна Розенба́ум, was een Russisch-Amerikaans romanschrijfster en filosofe. Ze was de grondlegster van het Objectivisme, een filosofische stroming. Ze groeide op in Rusland en emigreerde in 1926 naar de VS.

In onze maatschappij moeten ouderen, kinderen, zieken, gehandicapten, thuislozen, armen, ja zelfs de natuur, en andere behoeftigen, beroep doen op liefdadigheid en vrijwilligerswerk en waarom worden bijvoorbeeld banken en bedrijven wanneer die in nood zijn geholpen met overheidsgeld, ons geld dus?!

Ik heb op internet heel verschillende uitleg en houding tegenover altruïsme gevonden, en ik heb een voorkeur voor de eerste.

1. Altruïsme, wat is het werkelijk?

Altruïsme, wat is het eigenlijk?
Volgens de kerk is dit het grootste morele goed wat men maar kan uiten.
Volgens de Staat is het een noodzakelijkheid voor mensen om met elkaar te kunnen leven.

Maar wat is het nu werkelijk, en bestaat het wel als een op zichzelf staande doctrine, of is het een eufemisme voor iets anders.

Deze vraag heeft mij enkele weken bezig gehouden, en trek hier mijn conclusie

Naar mijn mening is altruïsme een term die gebruikt is om te misleiden, het wijkt af van de basis beginselen voor een bepaalde situatie en komt uit de bus als iets goed, wanneer mensen het woord horen.

Echter zit er een bepaalde verwarring in het begrip altruïsme, wat er voor zorgt dat mensen er niet zo hard mogelijk van weg rennen of schrikken. Het begrip krijgt echter een hele andere betekenis waneer we emotionele waarde beter kunnen omschrijven.
Er zijn enkele zaken die ik moet bespreken en toelichten voor ik op altruïsme in kan gaan, dus lees rustig verder.

Persoonlijke waardering

Een mens handelt naar mijn mening, naar de hand van zijn eigen morele en emotionele waarde. Deze waarde zal deze persoon altijd voor zichzelf zo aantrekkelijk mogelijk maken, voor zichzelf en in de directe omgeving.

Wanneer iemand bijvoorbeeld enorm veel waarde hecht aan het welzijn van zijn echtgenoot is dit begrijpelijk, en zal deze persoon er ook naar handelen om deze persoonlijke waardering van een emotie te versterken of te uiten. Of iemand hecht bijvoorbeeld waarde aan een bepaalde diersoort, waar hij/zij een bepaalde waardering voor heeft. Zo heb ik zelf een positieve waardering voor honden, en zou hondenleed mij ook kunnen overtuigen om te geven aan een goed doel met als doelstelling, het beëindigen van hondenmishandeling.

De waardering van een mens kan zowel positief als negatief zijn, zo ben ik verzot op honden maar ziet iemand anders het liefst al die beesten verdwijnen uit zijn omgeving. Een verbod op honden zou deze persoon dan ook steunen, wat ook zou kunnen is dat deze persoon een “ goed doel” steunt wat mensen afraadt honden te bezitten en deze met geld afkoopt om er vanaf te zien.

Noem het een soort anti-honden subsidie.

Zoals je ziet in simpele voorbeelden die op iedereen van toepassing zijn, heeft een mens een bepaalde waarde voor diverse zaken, en deze zijn per persoon verschillend.
De handelingen die ik gebruik zijn uitingen van die waarde of correcties op negatieve waarden, die we positief willen maken naar onze eigen persoonlijke waardering van zaken, zoals de honden hater dat deed.

Zo hecht ik een negatieve emotionele waarde aan het leed van andere mensen, daarom zou ik iemand ook helpen bij een auto ongeluk, niet alleen voor de persoon, maar ook omdat ik leed iets negatiefs vind. Zou een tamelijk ziek persoon het beeld van een auto ongeluk emotioneel positief vinden, zal deze er ook niets aan doen tenzij hij/zij hier in gedwongen wordt.

Als we nog een situatie schetsen, waarin ik als hondenliefhebber onder dwang een honden mishandelaar moet steunen in het uitvoeren van zijn positieve waardering (namelijk het mishandelen van honden) terwijl dit tegen mijn eigen positieve emotie is tegenover honden, dan kan men spreken van altruïsme.

Eigen belang.

Ayn Rand omschrijft in dit youtube filmpje(skip naar 6:28)een bepaalde vorm van wat velen altruïsme noemen, als het uitwisselen van kerst cadeaus, echter kan hier geen spraken zijn van altruïsme. Het is een daad die verricht wordt met de verwachting dat deze persoon iets terug doet voor deze daad.

Dit is geen altruïsme, maar een duur etentje met je leverancier in de hoop dat hij je vervolgens een flinke korting geeft in de toekomst.

Dit is een onderhandeling op emotionele en ook zakelijke basis, die de een bij de ander in het krijt zet.

Of zoals Publilius Syrus eens zei: “ Beneficium accipere, libertatem est vendere / Wie een gunst accepteert, verkoopt hiervoor zijn vrijheid”. Het is een daad die iets terug verwacht in het belang van de gever van de eerste gunst. Dit staat geheel los van altruïsme gezien het met eigen belang is dat men “ goed doet”. Daarbij kan de ontvanger van die gunst ook nog eens onder sociale druk worden gezet wanneer hij/zij niet een gunst terug wenst te doen die deze persoon zelf als negatief waardeert.

Het verkrijgen van status, eer of aanzien

Enkele voorbeelden hiervan zijn;
– Kijk eens hoe goed ik voor mijn moeder zorg.
– Dankzij mij hebben die zwervers te eten/onderdak
– Ik heb 50 euro gegeven aan Haïti, hoeveel heb jij gegeven? Ik ben de weldoener
Een daad die gedaan is, in de eerste instantie als “ goede wil”, waar men zichzelf een bepaalde status, eer of aanzien mee toekent. Iedereen maakt zich hier schuldig aan vroeg of laat.

Het kan simpel zijn als een gesprek onder familieleden bij een reünie, waar men opschept over hoeveel men gegeven heeft aan een goed doel, en hier een bepaald aanzien van verwacht. Of het kan groots zijn als een politicus die stemmen en status verwacht omdat hij/zij zoveel mensen aan een baan heeft geholpen.

Ook hier kan geen spraken zijn van altruïsme omdat de persoon zelf handelt volgens een waardering die in zijn ogen positief is en daarbij ook nog eens, dit kan persoonlijk zijn of van anderen, status of eer verwacht. Op persoonlijk vlak uit dit zich in het geven van een persoonlijk schouder klopje in de zin van “ dat heb ik toch maar mooi geflikt”. Dit gaat natuurlijk gepaard met de persoonlijke waardering voor de daad die gedaan is, iemand beloont zichzelf niet op emotioneel vlak voor het doen van iets wat tegen de persoonlijke waardering in gaat.

Altruïsme is…

Zoals ik in een eerder artikelal duidelijk heb proberen te maken, helpen mensen elkaar nooit zonder eigenbelang of eigen beloning. Onze hersenen handelen op een manier zodat we een beloning krijgen wanneer we iets nastreven wat voor ons een positieve waardering heeft.

Of dit nu andere mensen helpen is, of een daad verrichten die een persoon beter over zichzelf laat voelen. Alle voorbeelden die ik hier boven noemde zijn niet te koppelen aan de letterlijke definitie van altruïsme, het mist namelijk altijd het stukje “ onzelfzuchtigheid”. Gezien onze hersenen ons zelfs belonen wanneer wij een goede daad verrichten of handelen op een manier tegen een ander zoals wij zelf ook behandeld zouden willen worden, is er altijd een persoonlijk aspect aanwezig om in overweging te nemen alvorens het als een altruïstische daad te zien.

Vandaar dat naar mijn mening een mens onmogelijk altruïstisch kan zijn, tenzij er een vorm van dwang aanwezig is. Een mens zal namelijk nooit handelen tegen zijn waardering voor de daad in, zonder zichzelf emotioneel te belonen, of eer of status toe te kennen. De enige situaties waarin zich dit echter wel voor doet is wanneer er een vorm van dwang aanwezig is.

Dit kan sociale dwang zijn in de vorm van angst, bijvoorbeeld om buitengesloten te worden door de gemeenschap, of dwang van een staat of iemand die van jou verlangt deze daad te verrichten.

En dan komen we op een definitie die ik voor mijzelf gemaakt heb, waar het sterk mee overeen komt.

Slavernij: Onder dwang of dreiging, onvrijwillig zonder wederzijdse overeenstemming, het afstaan van goederen en/of vrijheid ten behoeve van een ander.

Onder dwang of dreiging handelen naar de wil van een ander die de persoon die de handeling verricht als eigendom bezit.

Conclusie:

Ik concludeer dat altruïsme een onnatuurlijk fenomeen is wat enkel en alleen afgedwongen kan worden op een manier zoals slaven gedwongen worden te handelen ten dienste van hun meester of anderen. Het woord op zich lijkt sterker op een eufemisme voor dwang en slavernij dan dat het in de buurt komt van een daad uit goede wil.

Het liefst zie ik daarom ook het woord geschrapt als begrip in het handelen van mensen, omdat de basis er van altijd neer komt op dwang of een vorm als slavernij wanneer een staat of kerk van je verlangt dat jij jezelf ten dienste stelt van en ander zonder enige vorm van zelfzuchtigheid.

Dus hoe kunnen we de lading beter dekken met wat vele mensen nu kennen als altruïsme?

Naar mijn mening is dat simpelweg “goede wil tonen”, maar heb geen illusies dat deze onzelfzuchtig zal zijn, gezien de daad anders nooit verricht zou worden.

En laten we het eufemisme van dwang, altruïsme genaamd, alstublieft nooit en te nimmer als iets goeds beschouwen.

Het begrip wat wij nu zien als altruïsme, komt eigenlijk neer op een goede daad die zijn basis vindt in egoïsme, you scratch my back, i’ll scratch yours.
De rest is slechts een uiting van de persoonlijke waardering, zowel emotioneel als materieel, voor deze daad, situatie, persoon of wat dan ook in kwestie.

Bron: Vrijspreker.nl
De Vrijspreker streeft naar een maatschappij waarin ieder mens soeverein is: ieder mens heeft het recht zijn leven te leiden zoals hij zelf wil, zolang hij datzelfde recht van ieder ander respecteert.

2. Altruïsme
betekenis & definitie

Gedrag dat iemand uitvoert ten gunste van een ander en ten koste van zichzelf
Altruïstisch gedrag komt veel voor in de menselijke maatschappij. Mensen zijn vaak bereid om zonder eigenbelang of zelfs met aanzienlijke risico’s voor hun eigen veiligheid anderen te helpen, denk aan het redden van een drenkeling, het opkomen voor een vriend in een gevecht, het verzorgen van hulpbehoevenden, of het doneren van geld aan noodfondsen. Het prototype van de altruïst is de Barmhartige Samaritaan uit de Bijbel (Lucas 10).

Altruïstisch gedrag komt ook veel voor bij dieren, vooral als ze in groepen leven (apen, olifanten, bijen en wespen). In de evolutiebiologie wordt de vraag gesteld hoe altruïsme zich in een populatie kan handhaven, immers het verlaagt de fitness van de altruïst en het bevordert de fitness van iemand anders. Door natuurlijke selectie zou zulk gedrag uit de populatie moeten verdwijnen. Er zijn verschillende verklaringen die elkaar niet uitsluiten. Bij dieren is altruïsme vaak wederkerig (ik ben goed voor jou als jij straks goed bent voor mij), of gericht op verwanten. Altruïstisch gedrag naar verwanten zoals kinderen, broers of neven, kan voordelig zijn voor de altruïst omdat daarmee de verspreiding van de eigen genen bevorderd wordt; men noemt dit verwantenselectie.

Bij de mens gaat altruïstisch gedrag echter verder dan wederkerigheid of verwantenselectie. Evolutiebiologen zoeken de verklaring in de zeer sterke sociale oriëntatie van menselijk gedrag. De fitness van elk individu wordt verhoogd bij deelname aan een groep omdat een groep effectiever om kan gaan met moeilijke omstandigheden. Altruïsme is te zien als een aanpassing die het effectief functioneren in een groep verzekert.

Bestel nu het nieuwste boek van Ensie, de “Encyclopedie van de Evolutiebiologie” door prof. dr. Nico M. van Straalen.

BOEKEN

Van de film heb ik genoten!