‘En mensen staan wereldwijd bekend als de enige dieren die in staat zijn om te liegen, wat ze nu eens mogen doen uit angst en dan weer omdat ze er belang bij hebben, maar ook wel eens omdat ze bijtijds inzien dat het hun enige kans is om de waarheid te verdedigen.’ Jose Saramago in De stad der zienden.

Ja, mogen we elkaar af en toe een blaas wijs maken? Een leugen om bestwil, of beter nog zoals de schrijver stelt “om de waarheid te verdedigen”? En hoe ziet dat er dan uit?

Ik heb er diep over nagedacht en naar een voorbeeld gezocht. De waarheid overdrijven, bijkleuren, schoner en waardevoller maken, dat doen dichters en kunstenaars constant, dat is ook hun functie, hun bestaansrecht. Bij dichters noemt men dat “dichterlijke vrijheid”, en ook voor andere vormen van expressie zal die vrijheid wel gelden.

En de realiteit, de naakte waarheid, heeft die dan geen gelijke rechten? Moet die dan gesublimeerd worden om evenveel aandacht te krijgen en naar waarde geschat te worden. Voor mij niet, en zeker niet altijd, hangt er van af, wat we willen duidelijk maken.

Maar hoe we het ook aanpakken, de waarheid moet wel altijd verdedigd worden, en zolang dat gebeurt, zijn we goed bezig. “Een leugentje om best wil”, zoals het in de volksmond genoemd wordt, mag als daar nood aan is, zolang we maar beseffen dat het dat maar is, en we onszelf geen rad voor de ogen draaien, want dan dreig je  stekeblind te worden voor wat waar en authentiek is.