Plaats niet zomaar bijenkasten: ‘Vergroot vooral het aantal bloemen’

De Standaard – 09.11.2019

De trend in grootsteden als Parijs en Brussel om extra bijenkorven op te stellen, bijvoorbeeld op daken van gebouwen, heeft een keerzijde. Een teveel aan honingbijen bedreigt de biodiversiteit.

De goede intenties om de bij te redden door bijenkasten uit te zetten, kan haar doel voorbijschieten. In verschillende steden, zoals Parijs, maar ook Brussel, worden bijenkorven of bijenkasten uitgezet om de populatie op peil te houden. Dat kan echter leiden tot een averechts effect, blijkt uit een grootschalig onderzoek van Franse wetenschappers waarover de VRT bericht. ‘Mensen proberen iets goeds te doen, maar we hebben het te goed willen doen. We zijn te ver gegaan.’

Uit het onderzoek blijkt namelijk dat het aantal wilde bijen afneemt als er veel honingbijen uit bijenkasten in de buurt zijn. ‘Op sommige plekken zagen we dat de populatie aan wilde bijen zelfs was gehalveerd’, aldus onderzoekster Isabelle Dajoz aan VRT. De honingbij is namelijk efficiënter in het verzamelen van nectar en is ook actiever. Ook vlinders en kevers verdwijnen door de nieuwe honingbijen.

De oproep van de Franse onderzoekers is dan ook duidelijk: ‘Stop met het neerzetten van bijenkorven. Of nog beter, haal er een heleboel weg.’

Bloemenaanbod

De biodiversiteit staat onder druk in Parijs, maar hoe zit het in Vlaanderen? ‘Ook bij ons worden de wilde bijen bedreigd’, zegt Pieter Vanormelingen, expert van Natuurpunt. De reden daarvoor is niet zozeer het teveel aan bijenkasten. ‘Een aanzienlijk deel van de wilde bijensoorten wordt bedreigd door de teloorgang van bloemrijke landschappen en heide.’ De diversiteit komt onder druk omdat veel open ruimte verdwijnt.

Toch loert ook in Vlaanderen het gevaar voor te veel honingbijen. ‘Ook in Vlaanderen is de honingbij de talrijkste bij. Hij is overal aanwezig. We moeten waken over het aantal bijenkasten. Niet alleen in steden, maar ook in natuurgebieden. Er mogen niet meer dan twee à drie kasten gezet worden per honderd hectare. Ter vergelijking: in Parijs staan er nu twintig kasten per honderd hectare.’

Vanormelingen raadt ook niet aan om zomaar een bijenkast te plaatsen. ‘Honing produceren is een soort van landbouw en imker zijn, is een intensieve hobby.’

Om de populatie wilde bijen te laten groeien moet er ingezet worden op het herstel van de leefgebieden van de bij, zoals heide. Verder is het ook belangrijk om verder in te zetten op het bloemenaanbod in tuinen, parken en wegbermen’, aldus Vanormelingen. Meer groen aanplanten is dus de beste oplossing.

Bijenkast versus bijenhotel

Opgelet: een bijenkast is niet hetzelfde als een bijenhotel, de houten constructies die opgang maken in de Vlaamse tuinen. ‘In een bijenkast zitten al snel 20.000 tot 50.000 bijen, in een bijenhotel huizen maximaal enkele tientallen tot honderden bijen.’ Een bijenhotel plaatsen kan dus zeker geen kwaad. ‘In een bijenkast leven ook enkel honingbijen. Een bijenhotel trekt net solitaire, wilde bijen aan. In elk gaatje kan een bij een nest maken.’

Nog beter dan een bijenhotel plaatsen, is ook om in uw tuin het aanbod bloemen voor bijen te vergroten en verbreden. ‘Als het aanbod bloemen verkleint, gaan de bijen onderling in competitie. Niet alleen de honingbijen met de wilde bijen, maar ook de honingbijen onderling.’ Het gevolg daarvan is dat de honingproductie omlaag gaat. Het is ook belangrijk om heel diverse bloemen te planten. Wilde bijen worden vaak aangetrokken tot zeer specifieke planten.