Na ‘Voor de Mannen’ is Xavier Taveirne woensdag  op Canvas terug met een reeks over eenzaamheid. Hij maakt het taboe bespreekbaar in een reeks portretten van eenzame mensen uit alle generaties, van jongeren tot bejaarden.

“Ik ben iemand die snel opmerkt dat iemand zich niet goed in zijn vel voelt. En ik had het gevoel dat ik heel veel mensen alleen zag rondlopen, ik hoorde ook meer en meer over eenzaamheid praten. Eigenlijk was ik, als ik daar nu op terugkijk, zelf ook eenzaam als puber.

Er is veel schroom om over eenzaamheid te praten. Als iemand de moed vindt om te getuigen, is het minste wat je als interviewer kan doen hem de tijd en ruimte geven om te vertellen. Die verhalen zinderen bij mij echt na. Een getuige die zegt: ‘Ik ben onzichtbaar voor de wereld’. Terwijl daar een hele leuke mevrouw voor me zit. Of een oudere man die zijn vrouw ziet sterven en zegt: ‘Ik ken meer mensen op het kerkhof dan in het dorp’. Dat raakt mij. Nadien bedanken ze me voor het goede gesprek, niet voor het interview. Dat is fijn.

Je hebt het clichébeeld van eenzame mensen in rusthuizen, maar het zit echt overal. Elk geval is anders. Wij gaan de definitie van eenzaamheid niet vastleggen. Als mensen zeggen dat ze eenzaam zijn, dan zijn ze dat ook. Er is de diepgewortelde eenzaamheid waarbij je de hele week niemand ziet. Maar het gaat net zo goed over de tiener die sociaal is, op café gaat, en daarna thuiskomt en denkt: niemand begrijpt mij. Het gaat over nieuw samengestelde gezinnen waarbij je als ouder één week op twee de ‘fabriek’ draaiend houdt, om dan in je kinderloze week te denken: wie of wat ben ik eigenlijk?

We willen eenzaamheid een stem geven, mensen het gevoel geven dat ze gehoord worden. Maar we gaan niet proberen eenzaamheid op te lossen. Veel mensen hebben mij dat ook op het hart gedrukt: ‘Kom alstublieft niet met oplossingen, want als het zo makkelijk was, was ik niet eenzaam’. Natuurlijk hoop ik wel dat het programma iets los zal maken. Dat mensen iets herkennen en zich daardoor minder alleen voelen. Dat de politiek initiatieven neemt of dat we gewoon wat vriendelijker zijn tegen mekaar en vaker een koffietje gaan drinken bij de buurvrouw. Daar hoop je op, maar als ik door dit programma te maken één iemand kan helpen, is dat voor mij eigenlijk al genoeg.”

Vanaf woensdag 20.11.2019 naar ‘Eenzaam’ op Canvas. De reeks is meteen integraal te bekijken bij Canvas op VRT NU.

Uit een onderzoek uit 2018 bleek dat bijna de helft van de Belgen zich eenzaam voelt. Dat er heel wat eenzaamheid heerst in onze samenleving – en zeker niet enkel onder de oudste laag van de bevolking – is duidelijk. Maar vormt die eenzaamheid ook een probleem? Op die #grotevraag antwoordt spoedarts en psychotherapeut Alain Mahjoub enorm overtuigd: “Ja!” Sterker nog, volgens Mahjoub is: “eenzaamheid zelfs wereldwijd doodsoorzaak nummer één.”

https://www.facebook.com/canvastv/videos/799670950462486/?comment_id=10157614228494344&v=799670950462486&notif_id=1574076001746163&notif_t=comment_mention

Ik geloof dat niet, want iedereen heeft tegenwoordig stress en is gefrustreerd, en dat is zeker niet te wijten aan eenzaamheid, maar eerder aan teveel prikkels van buitenaf. L’enfer c’est les autres, zei Sartre, en daar geloof ik eerder in.

“Ik erger mij constant aan mensen. En hoe langer hoe meer. Niet alleen aan klimaatontkenners en aan jagers, maar ook aan motorrijders die hier komen crossen op de polderwegen met 150 per uur; aan volk op de snelweg dat constant van baanvak verandert zonder te pinken; aan mensen die op een terras een sigaret opsteken en vinden dat je maar moet meegenieten van hun gesmoor; aan mensen die een klacht indienen omdat hun buurvrouw haar tuin laat verwilderen; aan mensen met bladblazers, het meest hatelijke machien ooit; aan arbeiders die hun blikken Jupiler door het venster van hun camionette gooien omdat hun baas niet mag zien dat ze aan de alcohol zitten; aan wielertoeristen die hun energiedrankjes de lucht in knallen. Dat zijn kleine dingen die niet hoeven en die je er toch niet uitgehamerd krijgt. Dan denk ik: dat is manifeste onwil! En dan word ik kwaad.”

Dirk DraulansIs het bij eenzaamheid niet een beetje “je oogst wat je zaait”? Hangt het er ook vooral niet vanaf hoe goed je met jezelf kan leven?

Ge gaat het niet graag horen, maar sommige mensen voelen zich ook graag slachtoffer van iets of iemand, al was het maar van hun eigen onzin, en dat is niet de meest aanbevolen manier om aandacht te krijgen…

Ik ben nu al een tiental jaar alleenstaand, maar eenzaam voel ik mij heel zelden. Ik heb altijd al heel goed alleen kunnen zijn en was het ook graag.

Hoe dat komt weet ik niet precies, maar ik denk dat een creatieve geest wel altijd behoefte heeft om alleen bezig te zijn. Ik entertain mezelf, geloof ik, en heb ook altijd tijd te kort om te doen wat ik graag doe. En net als Dirk Draulans erger ik mij ook constant aan mensen. Teveel eigenlijk, vandaar ook mijn vermijdgedrag.

Ben ik dan geen sociaal wezen? Toch wel, maar met vooral oog voor wat mooi en positief is, en een grondige hekel aan domheid en schone schijn. Mag het even?

Hoe je verleidingen kunt weerstaan (zonder wilskracht)

Brainwash – Suzanne Weusten – 15.11.2019

De meeste mensen denken dat je met wilskracht slechte gewoontes kunt doorbreken. Maar het effect van deze mentale spierbal is overschat. Je kunt beter een nieuwe routine leren, volgens psycholoog Suzanne Weusten.

Sinds de Amerikaanse psycholoog Walter Mischel de wereld schokte met zijn beroemde marshmallowexperiment, staan zelfbeheersing, wilskracht en doorzettingsvermogen in de top-3 van cognitieve vaardigheden. Mischel zette kinderen een schaaltje met snoepjes voor. Ze mochten er meteen eentje pakken, maar als ze een kwartiertje zouden wachten, kregen ze er twee. Jaren later, toen hij de inmiddels volwassen geworden kinderen weer opzocht, bleek dat degenen die destijds hun directe behoeftebevrediging konden uitstellen, in veel opzichten succesvoller waren dan hun leeftijdgenootjes die het snoepje meteen hadden gepakt. Ze waren hoger opgeleid, minder vaak gescheiden en hadden een lagere BMI.

Eigen schuld, dikke bult, was de conclusie. Wie ongezond eet, te veel drinkt, of rookt, heeft dat aan zijn eigen lamlendigheid te danken. En nog steeds is dit de heersende opinie. Uit een recent onderzoek blijkt dat de meeste mensen denken dat obesitas veroorzaakt wordt door een gebrek aan wilskracht, terwijl we inmiddels weten dat dit onzin is. Je krijgt geen overgewicht door een zwakke wil, maar door een combinatie van genetische – en omgevingsfactoren.

Het is niet zo vreemd dat er zoveel waarde wordt gehecht aan zelfbeheersing en wilskracht. Het past bij het idee dat succes maakbaar is. Wie gelooft dat mentale spierkracht tot een gezond en gelukkig leven leidt, heeft de illusie dat hij daar zelf grip op heeft, en dat is prettiger dan maar te moeten afwachten. Ook in onze cultuur wordt wilskracht verheerlijkt. Eva kon zich in het paradijs al niet beheersen en at van de verboden vruchten, met alle gevolgen van dien. En uit de mythologie kennen we de geschiedenis van Odysseus, die langs de verleidelijke en gevaarlijke Sirenen moest varen. Maar de slimme Griekse held kende zijn eigen zwaktes en liet zich vastbinden aan de mast, zodat hij hun gezang wel hoorde, maar er niet voor kon bezwijken.

Wilskracht mag dan een handige cognitieve vaardigheid zijn, ze is ook schromelijk overschat, vindt een nieuwe generatie psychologen. Ten eerste is wilskracht moeilijker als je opgroeit in armoede zo bleek na herhaling van het marshmallowexperiment. Niet de wilskracht van de kinderen was een voorspeller van succes in hun latere leven, maar hun sociaaleconomische achtergrond. Waarom zou je je beheersen als je niet weet wat de dag van morgen brengt?

Ten tweede is wilskracht niet voor iedereen hetzelfde. Sommigen vinden het heerlijk om zich uit te sloven in de sportschool en eten echt liever een appel dan een zak chips. Dan lijkt het alsof ze zichzelf beter kunnen beheersen en meer wilskracht hebben dan degenen die een hekel hebben aan sporten en dol zijn op snacks, maar in feite hoeven ze zich niet te beheersen.

Ten derde blijkt wilskracht niet zozeer een mentale krachtbron te zijn, alswel een gewoonte, zo blijkt uit een meta-onderzoek van twee psychologen. Mensen met ogenschijnlijk veel wilskracht hebben vaak goede gewoontes: ze bewegen regelmatig, eten gezond en studeren op tijd. Ze kunnen hun leven goed structureren: bijvoorbeeld elke dag op dezelfde tijd yoga-oefeningen doen, hardlopen of mediteren. Ze hoeven nauwelijks een beroep op hun wilskracht te doen, ze hebben hun routines.

Wie dus wil afvallen, meer wil bewegen of meer wil studeren, moet ervoor zorgen dat het een routine wordt, dan heb je geen wilskracht meer nodig. Volgens de Amerikaanse journalist Charles Duhigg, auteur van The Power of Habit moet je een gewoonte voordat je haar kunt veranderen, eerst analyseren: waardoor wordt ze geactiveerd? En wat is de beloning?

Zo kun je – om een voorbeeld te geven van een nieuwe, gezonde gewoonte – met de fiets naar je werk gaan, in plaats van met de auto. Zorg dat de fiets klaarstaat – dat is de activering – en geef jezelf een beloning als het je vandaag weer gelukt is: dat kan een compliment zijn, maar ook het bewust genieten van het voldane gevoel van de fietstocht. Naarmate je vaker fietst, ga je vanzelf verlangen naar de beloning, en voor je het weet, komt het niet eens meer in je op om in de auto te stappen. Alleen het installeren van de nieuwe routine kost wilskracht. Daarna gaat het vanzelf.

Zo kun je voor allerlei slechte gewoontes nieuwe routines maken. Ben je gewend om ’s middags iets zoets te nemen bij de thee? Vervang het door iets gezonders en beloon jezelf ervoor. Het kost je slechts een klein beetje wilskracht.

Tot slot: wat we wél hebben geleerd van het marshmallowexperiment is dat kinderen al vroeg strategieën hebben om met verleidingen om te gaan. Om niet te bezwijken voor het lekkers, hielden sommige kinderen namelijk hun handen voor de ogen of keken ze langdurig naar het plafond. Zo lang ze het snoepje niet zagen, hielden ze makkelijker vol. Het is een doeltreffende manier om verleidingen te weerstaan: je zorgt gewoon dat je de chocola, koekjes of nootjes niet ziet. Of liever nog: dat je ze niet in huis hebt.