Ik wil niet
de grootste,
de beste,
de slimste,
de mooiste,
de braafste,
of wat allemaal
willen zijn,
enkel mezelf
en gezond.
Micheline Baetens – 27.09.2019
Ik wil niet
Beantwoorden
Maandelijks archief: september 2019
Charisma
Charisma, de natuurlijke boenwas voor de persoonlijkheid
Niemand weet precies wat het is, maar iedereen herkent het
Stel je voor: je stapt een ruimte binnen en hoofden draaien zich gefascineerd in jouw richting. Je vertelt iets en mensen luisteren. ‘Wat een uitstraling’, hoor je zeggen. Is het leven niet een pak prettiger met wat charisma?
De Standaard – Sarah Vankersschaever – 26.09.2019
Neen, met parfum alleen zal het niet lukken. Als je de aandacht wilt trekken en vasthouden, heb je straf spul nodig. Charisma, afgeleid van het Griekse woord voor ‘goddelijke gift’. Het enige goede aan die etymologie is dat ze ver achter ons ligt: de schepper heeft er niets meer mee te maken, het patent is vandaag in handen van de bedrijfspsycholoog.
Charismatisch leiderschap is een druk bestudeerd en becommentarieerd fenomeen. Waarom heeft Barack Obama het bijvoorbeeld, maar Hillary Clinton veel minder? Waarom had Boris Johnson het, maar lijkt hij het op dit moment alweer kwijt? En hoe zit het met uw baas: charismatisch of niet? We zoeken het even uit.
Tegenstrijdige boodschap
Elizabeth Warren. De Amerikaanse senator uit Massachusetts liet in mei dit jaar weten dat ze presidentskandidate wil zijn voor de Democraten. Werd ze in 2015 in Amerikaanse media nog omschreven als charismatisch en gepassioneerd – veel meer nog dan Hillary Clinton – dan ligt die tijd in de perceptie even ver achter ons als de Griekse Oudheid. Want Warren is het kwijt. Charisma.
Peter Beinart, professor journalistiek aan City University of New York, fileert the Warren case haarfijn in het literair-cultureel tijdschrift The Atlantic. Beinart legt daarin uit waarom vrouwen benadeeld zijn als het gaat over charismatisch leiderschap. Ze lijden onder the double bind, de ‘dubbele binding’: een dilemma in communicatie, waarbij iemand tegenstrijdige boodschappen ontvangt. Concreet betekent het dat een vrouw niet tegelijk competent en charismatisch kan zijn in de publieke opinie. Ofwel wordt een vrouw als warm, maar incompetent ervaren, ofwel als competent, maar koud.
‘Het probleem is dat veel vrouwen bang zijn om fouten te maken en dus als incompetent bestempeld te worden’, schrijft Peter Beinart op basis van een Harvard Business Review-studie, ‘maar daardoor nemen ze zoveel voorzorgen dat ze minder visionair lijken.’ En dat is dodelijk voor het charisma, omdat de belangrijkste kwaliteit van charismatisch en effectief leiderschap nu net ‘anderen inspireren’ is.
Eigenaardig
Het is u misschien opgevallen dat het tot dusver vooral over (politieke) leiders gaat. Wie weet bent u zelf leidinggevende, wie weet charismatisch, maar bovengetekende is dat niet. Het greintje vers charisma dat zich elke dag aandient, spoelt ’s ochtends gewoon met wat tandpasta de goot in.
‘Charisma in het dagelijks leven krijgt veel minder aandacht’, bevestigt Bart Wille, professor bedrijfspsychologie aan UGent. ‘Al nemen we aan dat er tot op zekere hoogte overlap is met de bevindingen uit het politieke of bedrijfsleven.’
Wille kan dat zeggen dat omdat hij en zijn team naar charismatische eigenschappen hebben gezocht. Ze wilden uitzoeken hoe het kwam dat mensen enerzijds moeilijk kunnen benoemen wat charisma is, maar anderzijds opvallend eensgezind zijn over wie het heeft. Dan moeten er toch grootste gemene delers zijn in hun persoonlijkheid?
‘We vonden vier kenmerken’, zegt Bart Wille. ‘Eerst en vooral stralen charismatische personen vertrouwen in zichzelf uit en in het eigen kunnen. Ze zijn daarnaast optimistisch en energiek en beschikken over een sterke retoriek, waardoor ze de rol van inspirator durven op te nemen. Verder zijn ze bereid om grenzen op te zoeken en dus om risico’s te nemen.’ Tot slot verdraagt charisma creativiteit en zelfs excentriciteit. ‘Dat kan ook fysiek,’ zegt Wille, ‘want vaak wordt hun unieke uitstraling gekenmerkt door een fysieke eigenaardigheid.’
In het dagelijks leven is het net iets minder waarschijnlijk dat mensen alle vier deze eigenschappen bezitten. Iemand kan bijvoorbeeld creatief zijn en vol vertrouwen, maar verder niet de meest energieke of optimistische persoon. Maar erg is dat niet, omdat er ook zoiets bestaat als too much of a good thing. Maar hiervoor moeten we terug naar het charismatisch leiderschap.
De voorwaarde
Charisma heeft een voorwaarde. Namelijk: gij zult slechts charismatisch zijn met mate. ‘Charisma kan veel positieve effecten hebben,’ zegt Bart Wille, ‘omdat je orde kunt brengen in chaos, mensen kunt verenigen in een project en iets in beweging kunt zetten. Maar je kunt ook de bal misslaan.’
Te veel zelfvertrouwen kan namelijk overslaan in arrogantie. Wie te optimistisch is, kan naïef en inhoudsloos overkomen. Wie de grenzen te ver rekt en te veel risico’s neemt, kan roekeloos worden. En overdrijven in excentriek gedrag wordt op den duur onbetrouwbaar – dan ben je louter nog een gek figuur.
‘Dat het zo ver kan komen, komt omdat charismatische leiders een blinde vlek kunnen ontwikkelen’, legt Wille uit. ‘Wie succes na succes boekt, durft overmoedig worden en te weinig kritisch naar zichzelf kijken. Voor zijn of haar omgeving wordt zoiets dan wel snel duidelijk, de persoon in kwestie zal het niet doorhebben. Het fenomeen is zo interessant dat ze er een televisieprogramma over gemaakt hebben: The sky is the limit. Vol ondernemers die ongetwijfeld ooit erg charismatisch waren, maar ondertussen enkel nog excessief zijn. Of kijk naar Boris Johnson in Groot-Brittannië: een man met veel charisma, in onzekere Brexit-tijden een welkome houvast voor onzekere kiezers, maar vandaag vooral een excentriek persoon die het te ver drijft. Dat maakt van charisma een tweesnijdend zwaard.’ En zo zijn we toch weer bij de Grieken beland.
Charismatisch word je zo
So you think you can be charismatic?
Het goede nieuws is dat u het inderdaad kunt ontwikkelen. Het minder goede nieuws is dat charisma niet zo kant-en-klaar is als een vitamine D-kuur: het vraagt zelfkennis, geduld, training en ook wel wat geld, toch als u wilt leren speechen zoals Barack Obama. Bovendien is charisma een stilistische topping: als daaronder onvoldoende expertise en savoir-faire schuilt, raakt het bijzonder snel uitgewerkt en kan het uw imago zelfs schade toebrengen. Tot zover de disclaimer. Go get ‘em, tiger!
Taal
Charisma is het talent en de vaardigheid om in de ogen van anderen invloedrijk, betrouwbaar en inspirerend te zijn. Doorgaans lukt zoiets niet zonder een mond open te doen. De Zwitser John Antonakis, professor verbonden aan de Universiteit van Lausanne, vond dat de volgende verbale tactieken u charismatisch maken (maar overdrijf er niet mee): gebruik metaforen en analogieën, zorg voor contrast, vertel verhalen en anekdotes, maak een driepuntenlijst, stel retorische vragen, spiegel de gevoelens van toehoorders, maak morele overtuigingen en ambitieuze doelen kenbaar en straal het vertrouwen uit dat die haalbaar zijn. Wees tijdens het praten bovendien niet te zuinig met gezichtsuitdrukkingen of gebaren en varieer in stemhoogte en -timbre.
Kortom: leer om wervend, inspirerend en dus charismatisch te praten en te presenteren. Op die manier onthoudt iemand niet alleen beter wat u zegt, maar ervaren mensen u ook als meer integer, autoritair en gepassioneerd.
Snelheid
Niet alleen de manier waarop u praat, maar ook hoe snel u met een antwoord op de proppen komt, heeft een invloed op charisma. Onderzoekers uit Amerika en Nederland ontdekten dat we mensen charismatischer vinden als ze snel zijn met hun repliek – nog los van hun IQ, algemene kennis en persoonlijkheid. ‘Vergelijk het met de ervaring die je hebt op een perron’, vat de journaliste Julie Beck het samen in ‘The Atlantic’. ‘Als je te dicht bij de sporen staat, kan een voorbijrijdende trein je de adem benemen. Niet de grootte of het type trein doet je naar adem happen, maar de snelheid waarmee hij voorbij raast.’ Mensen kunnen verbaal eenzelfde effect hebben. Hap hap hap.
Slaap
Weinig zo dodelijk voor charisma als een te korte nacht of, erger, chronisch slaapgebrek. Vermoeidheid zet namelijk de eigenschappen onder druk die je nodig hebt om charismatisch te zijn: plots is het een pak moeilijker om te inspireren, om creatief, energiek en optimistisch te zijn of je als een doordachte gesprekspartner te profileren.
Al is een lange nacht geen garantie op een Groot Charismatisch Effect. Ook je toehoorder is namelijk minder bereid om je charisma te erkennen als die te weinig geslapen heeft. 
Nieuw leven
Ze zeggen
“er zijn geen seizoenen meer”
maar als het herfst
herfst het goed
vanaf de eerste dag.
En van zodra
de eerste bladeren vallen
en het water giet
is de aarde
weer in haar element
want een Moeder weet
dat dit
nieuw leven biedt.
Laat dus
onder de bomen
die bladeren liggen
en het water stromen!
Micheline Baetens – 26.09.2019
Speel gerust
Bolero
Greta Thunberg
Mocht ik de moeder of grootmoeder van Greta Thunberg zijn, ik zou me zeer veel zorgen maken
De Morgen – Tessa Vermeiren – 25.09.2019
Tessa Vermeiren is journalist met rust.
Is ze een kind? Is ze een opgroeiende vrouw? Greta Thunberg is klein, ze ziet er erg fragiel uit. Greta’s boze stem en haar boodschap lijken echter vanuit een bron buiten haarzelf te komen. Haar betoog overstijgt het kind dat ze nog lijkt. Ze weet zich beladen met een ‘missie’: de wereld redden. Ze is ervan overtuigd dat we zonder haar kruistocht ten onder gaan.
Als ze kon, zou ze met haar blik Trump neersabelen als hij haar passeert in de wandelgangen van het gebouw van de Verenigde Naties, ze kapittelt de verzamelde wereldleiders met schelle stem in New York. Daartoe geïnviteerd door de secretaris van de Verenigde Naties, die haar verontwaardiging nuttig vindt om een dringende agenda nog meer urgentie te geven.
Onmiskenbaar is Greta Thunberg een mediafenomeen, een symbool dat door velen ook gretig wordt gebruikt in de strijd om bewustwording over de alarmerende fase waarin we ons bevinden in de evolutie van onze planeet. Die strijd is echter veel groter dan zij zelf kan zijn met haar 16, bijna 17 jaar.
Jonge vrouwen met een dwingende missie zijn er meer geweest in de geschiedenis. Ze groeiden uit tot symbolen en werden als dusdanig vereerd. Maar ze zijn ook aan hun missie ten onder gegaan.
Jeanne d’Arc
In de Franse middeleeuwen was Jeanne d’Arc (1412-1431) zo’n symbool. Vorsten kregen wel vaker ‘goddelijke boodschappen’ via volksmensen. In dit geval kwamen Jeanne en haar boodschap de Dauphin goed uit. Dappere Jeanne, was heel waarschijnlijk niet de stratege die men van haar gemaakt heeft, maar eerder een soort vertrouwen wekkende goddelijke banier, ze stelde de troepen gerust en vuurde hen aan in gevechten.
Voltaire noemde haar een paar eeuwen later ongenadig een ‘idiote’. Desalniettemin werd Jeanne eeuwen nadien een Frans nationalistische symbool.
Van hetzelfde kaliber was Catharina van Siena (1347-1380), een mystica die het als haar opdracht zag de Paus weer van Avignon naar Rome te jagen. Ze kon heel kwaad worden en met haar ‘Voglio’, ik wil het, iedereen doen buigen.
Als zevenjarige was ze al geobsedeerd door het lijden van Christus. Van haar dertiende tot haar negentiende leefde ze als kluizenaar in een bezemkast. Ze correspondeerde met kerkelijke en wereldlijke gezaghebbers over haar visie op de wereld. In 1376 reisde ze naar Avignon, waar ze Paus Gregorius XI door haar donderpreken zo ver kreeg dat hij naar Rome trok.
De grens tussen vermeende heiligheid (mystiek) en hysterie is zeer dun. Lara Fritzsche, een Duitse psychologe en journaliste, die rond dit thema uitvoerig onderzoek deed noemde Jeanne en Catharina ‘Hungerkünstlerinnen’. Met hun hongeren wilden ze bewijzen dat ze niets met de vreselijke echte wereld te maken wilden hebben, dat ze die alleen zouden aanvaarden als ze hem konden veranderen. Ze hadden allebei een ‘dwingende’ missie van hun god gekregen en wilden die te allen prijs verwezenlijken. Ze stierven beiden jong, de ene op de brandstapel, de andere verzwakt door haar hongerkuren en haar ‘mystieke’ ervaringen.
Dat de vergelijking met Jeanne en Catharina niet helemaal opgaat mag ik hopen, we leven niet in de duistere middeleeuwen. Maar het ‘redden’ van een land, een paus, het klimaat, het blijven veel te zware taken om op je schouders te nemen als je zo jong bent. De dreiging er zelf onder te bezwijken, terwijl de omstanders je toejuichen, is bijzonder groot.
Het verbijstert mij hoe de adulatie voor zo’n jong meisje als Greta Thunberg de wereld in haar greep heeft. Dat velen in haar voetspoor meelopen om alarm te slaan voor de teloorgang van het klimaat is begrijpelijk en overgaan tot actie is noodzakelijk.
Maar het is verbazingwekkend dat de aanbidding zo ver gaat, dat kritische bijgedachten niet meer getolereerd worden, niet meer geopperd mogen worden.
Zelfkastijding
De geur van heiligheid die rond dit meisje hangt. De zelfkastijding van dit kind dat een jaar niet meer naar school gaat, de wereld afreist op een niet comfortabele manier. De woede, maar ook de angst en pijn in haar ogen wanneer ze met vertrokken gelaat iedereen kastijdt. De onechtheid ook van al dat daverende applaus in de cenakels van de macht waar ze wordt uitgenodigd. Dat alles stemt tot nadenken.
Wat doet dat allemaal met de persoon Greta Thunberg? Ik ben er nogal zeker van dat ze niet ‘geniet’ van de roem maar dat ze er onder lijdt, evenveel en misschien zelfs nog meer dan onder haar scherpe bewustzijn van wat er misloopt met de wereld.
Zij heeft het op zich genomen om voor de wereld te zorgen, maar wie zorgt voor Greta Thunberg? Behalve wanneer ze omringd wordt door leeftijdsgenoten, valt me altijd haar fysieke eenzaamheid op, alsof ze rondwandelt in een onzichtbare glazen kooi.
Zoals iemand op FB al schreef ‘mocht ik haar moeder of haar grootmoeder zijn, ik zou mij zeer veel zorgen maken’.
Tessa Vermeiren
De wereld
D-Day!
– Vandaag, 25 september 2019, wordt mijn kleinzoon geboren.
– Om 7u15 moeten Audrey en David morgenvroeg in het UZ Gasthuisberg te Leuven zijn.
– David heeft mij beloofd dat ik de primeur krijg wat de naam betreft.
– Om 10.28 berichtje van de papa:
“Op 25 september 2019 om 8.59 te Leuven is Reinaert Jean Joly geboren. Operatie is vlot verlopen en baby is kerngezond. Hij drinkt al flink aan de borst, en mama is zachtjes aan het herstellen. Reinaert als product van de Vos-delle en Jean naar zijn grootvader. Xxx”
– Om 11.41:
“Hij weegt 3,520 kg en is 50 cm groot. Buikje is rond en ligt nu te slapen.”
– Om 12.39:
– Om 20.10
https://nl.wikipedia.org/wiki/Van_den_vos_Reynaerde
De vos
Ik heb vannacht
de vos gehoord,
en ik wist,
er is hier nog iets aanwezig
wat niet stuk te krijgen is,
en dat gaf mij een veilig gevoel.
Micheline Baetens – 31 maart 2014
http://www.reynaertgenootschap.be/files/boekje%20Van%20den%20Vos%20Reynaerde.pdf
Geen daden maar woorden
Cyrano de Bergerac in tijden van Tinder
Geen daden maar woorden
De Standaard – Joke Van Caesbroeck
Kan je verliefd worden op iemand die je nog nooit hebt gezien, op basis van wat hij of zij aan jou schrijft? Noem het het Cyrano-syndroom: het verhaal van Cyrano de Bergerac en Roxane, maar dan in het chattijdperk.
Parijs, 1640. Cyrano de Bergerac is dichter, soldaat in het Franse leger, in het bezit van de lelijkste neus ter wereld en heimelijk verliefd op zijn nicht Roxane. Wanneer zij hem vertelt dat ze houdt van Christian de Neuvillette, een soldaat in Cyrano’s regiment, belooft Cyrano haar om hem te beschermen tijdens de oorlog. Aan Christian belooft de dichter hem te helpen om de mooie Roxane voor zich te winnen. Hij schrijft prachtige liefdesbrieven naar zijn nicht, en laat de brieven door Christian ondertekenen. Wanneer Christian en Roxane elkaar ontmoeten, is het Cyrano, verstopt onder het balkon van zijn nicht, die Christian de juiste poëtische woorden influistert. Na talloze brieven geeft Roxane aan Christian toe dat ze niet meer op zijn uiterlijk valt, maar verliefd is geworden op zijn innerlijk. Cyrano zwijgt.
Gent, 2017. Tot diep in zowat elke nacht chat ik met een schrijver uit Nederland. We hebben elkaar nog nooit gezien. We bestaan voor elkaar op lichtgevende schermen, waar onze woorden en zinnen elkaar kruisen en waar we elkaar schijnen te begrijpen.
We typen wat we luidop nooit zouden zeggen. De diepste gedachten, de grofste moppen. We gebruiken geen smileys. Pas wanneer we elkaar een hele tijd later voor het eerst zien, beseffen we dat we al lang daarvoor verliefd waren geworden. We moesten er alleen nog achterkomen of dat op elkáár was, of op de woorden en zinnen die we schreven náár elkaar.
Kunstmatig beeld
Het toneelstuk over Cyrano de Bergerac, in 1897 geschreven door Edmond Rostand en later ook verfilmd, is een legendarisch liefdesverhaal. Licht moraliserend ook: niet het fysieke telt, maar wie je bent, hoe je denkt. Doorgaans loopt er bij het lezen of horen van dergelijke zogenaamde levenslessen een beetje overgeefsel mijn mond in. Ik ben een grotere fan van de levensles van mijn grootmoeder, die altijd zegt: ‘Op een vent moet je kunnen kijken’. Maar het moet gezegd: iemand die je nog nooit ontmoette, nog nooit zag bewegen, nog nooit rook en wiens stem je nog nooit hoorde, kan je liefde winnen. Met tekst. Dat ondervond ik – niet aan den lijve dus – twee jaar geleden. En aan het begin van deze zomer gebeurde het nog eens. Deze man heb ik tot op heden nog niet gezien. Hij bestaat alleen in mijn hoofd, en ik alleen in dat van hem. We creëerden een versie van elkaar, een kunstmatig beeld. Eén dat door de realiteit alleen maar kan worden kapotgemaakt.
Want ziedaar het gevaar. Het is als die reis die je maanden voorbereidt en waar je je zoveel van voorstelt en die, eens ter plaatse, toch iets minder voorstelt. Als het huis waar je jezelf al in zag wonen, tot je het gaat bezichtigen en de functie van de groothoeklens genadeloos tot je doordringt. Niemand praat zoals hij schrijft. Niemand ís wat hij schrijft. Met dat besef kun je twee kanten op. Of je beslist het beeld het beeld te laten, vrede te nemen met het platonische. Of, wanneer de hoop het wint van de angst voor ontgoocheling: je neemt een risico.
1655, Parijs. Roxane, een nonnetje intussen, rouwt om Christian die omkwam in de oorlog. Cyrano bezoekt haar wekelijks. Wanneer hij met een zware hoofdwonde, voor zijn grote liefde verstopt onder een hoed, een laatste keer bij Roxane langsgaat, vraagt hij of hij Christians laatste brief mag lezen. Hij weet dat Roxane die altijd bij zich draagt. Vervolgens zegt hij de brief, in het donker, uit het hoofd op. Roxane begrijpt ineens alles. Cyrano ontkent, dicht zijn laatste verzen luidop en sterft. Tragisch, maar mooi.
Tinder-bio
Geen stapels brieven meer anno 2019. Wel een telefoon. Of een laptop. Sms’en, Whatsapp-berichten, e-mails. Maar waar het tegenwoordig dikwijls allemaal begint: Tinder. Daar waar je je mooiste foto’s uploadt, maar waar je ook een korte tekst ter introductie van jezelf kan neerschrijven. De Tinder-bio. En natuurlijk, natúúrlijk kijken wij met zijn allen eerst naar de foto’s. Want mijn grootmoeder heeft natuurlijk, natúúrlijk gelijk. Maar dan mag een man er nog zo aantrekkelijk uitzien, wanneer er in de Tinder-bio een dt-fout staat, gevolgd door zeven smileys of een inspirational quote, dan veeg ik die knappe smoel naar links. Voor mensen die de app nog nooit van dichtbij zagen: naar links is slecht nieuws.
U kunt zich niet inbeelden hoeveel mannen van het leven genieten, samen nieuwe dingen willen ontdekken, wel al twee kiddo’s hebben, wanderlustig zijn en tevens lovers van van alles en nog wat, meestal van koffie, food en animals. Om van in slaap in te vallen. Hier en daar doet iemand een, bedoelde of niet bedoelde, tamelijk entertainende poging. ‘Op dit moment ben ik voornamelijk bezig met mijn ezels, maar ik wil ook wel tijd maken voor jou.’ Of: ‘Ik ben 1,62 meter maar ik geniet van de kleine dingen in het leven.’ En héél af en toe schrijft iemand iets waardoor ik voorzichtig naar rechts veeg.
Gent, 2019. Het is eind juni. Ik veegde naar rechts en chat met een man die leestekens gebruikt, smileys bant en me – foutloos – durft tegen te spreken. Er volgen pittige gesprekken. Na een week al de twijfel. Of we elkaar wel moeten ontmoeten, of we dan nog wel gaan kunnen dromen, fantaseren. Of we elkaar dan nog wel gaan schrijven.
We stellen uit. We wachten. We blijven schrijven. We maken ruzie. We verlangen. Eind augustus het besef dat we te lang wachtten. Halverwege september de aanvaarding. We zullen elkaar nooit zien. We zullen alleen blijven bestaan in elkanders droomwereld. We laten het beeld het beeld.
Tragisch, maar mooi.
Joke Van Caesbroeck
Omdat woorden
Omdat woorden
tekort schieten,
zijn er
de aanraking,
de streling,
de kussen,
en de beving
van het vrijen,
en het klaarkomen
in elkaar.
Micheline Baetens – 09.07.2018
TUIN: Herfst op het terras
De eerste herfstdag 2019 op mijn terras.
Dit is mijn lievelingsroosje, want je hebt er bijna het ganse jaar geniet van en ze vragen geen onderhoud of vakmanschap om ze te snoeien.
‘The Fairy’ (de fee) roos is een zeer gemakkelijke miniatuurroos overladen met kleine roze gevulde bloempjes. Het blad is glanzend en verkleurt naar geel in de herfst. De struikjes mogen in het voorjaar met 1/3 ingekort worden want dit bevordert de bloei. Rosa ‘The Fairy’ is bovendien zeer ziekteresistent.
In de nieuwe bakken heb ik naast de eerder geplante winterjasmijn, nu ook wat vaste plantjes bijgeplant die zich qua bloei afwisselen gedurende de seizoenen: grasanjer, elfenbloem en leliegras. Voor de naam alleen al zou je ze kiezen, lijkt wel een sprookjesterras te worden.
Dit is één van de mooiste periodes van het jaar, het nazomertje van Sint Michiel. Meestal is dat rond 29 september. Dus misschien nog een nazomertje in oktober, maar dat is nog eventjes afwachten. Regen is anders ook wel welkom!